‘İrrasyonel Aşırı Isınma - FOMO - ve Çöküş Döngüsünün Başlangıcı’.. Olasılığa Dikkat [Süper Güçlü Dolardan Ultra Güçlü Dolar Dönemine]

Donald Trump'ın seçimi kazanmasının üzerinden birkaç gün geçmesine rağmen, daha önceden incelediğim çeşitli konuları yeniden ele alırken birçok şey düşündürücü oldu.

​

Bunların arasında en önemlisi, blogumda ‘zaman farkı’ olarak ifade ettiğim uzun vadeli piyasa çöküş döngüsünün (diğer adıyla ikinci Büyük Buhran) başlangıcına kadar olan zaman diliminin önemli ölçüde kısalmış olabileceğini düşünmemdi.

​

Gelecek yılın başından itibaren doğrudan başlama olasılığının yüksek olduğunu düşündüğümü anlayanlar olmuştur. Bu durum, zaten zayıf olan yerli hisse senedi piyasasının yanı sıra, efsanevi başarılara sahip yerli gayrimenkul piyasası ve ABD hisse senedi piyasasını da kapsamaktadır.

​

Geçen hafta, Trump'ın seçim zaferinden hemen önce ABD hisse senedi piyasasının ulaştığı zirve noktası, hafif bir aşırı ısınma düzeyiydi, ancak balon bölgesi olarak değerlendirmiyordum. Bu yüzden, ABD hisse senedi piyasasının ‘zaman dilimini’ daha uzun süre koruyacağına inanıyordum.

Ancak Trump'ın seçim zaferinin ardından geçen 3 gün içinde piyasa göstergelerinin seyri, ‘balon bölgesine girmek için ek bir yükseliş’ isteğinin ortaya çıkmaya başladığını gösteriyor. Bunun yerine, çöküş döngüsüne ‘asıl oyun’a başlama zamanının neredeyse kalmadığı anlamına geliyor.

​

Fed’in, son birkaç ayda yaşanan olaylar göz önüne alındığında ‘daha uzun süre yüksek faiz oranları (higher for longer)’ politikasını kısa sürede terk edip asıl oyuna hızla gireceğini gösteren bir işaret mi bu...? Fed’in uzun süre yüksek faiz oranları oyununu sürdürdüğü süre boyunca, ABD hisse senedi piyasası liderliğindeki varlık piyasasının hemen çökmeyeceğini düşünüyordum, ancak Fed yüksek faiz oranları oyununu daha da uzatmaya çalışıp başarısız olunca? Artık pes etmeye başladığını düşünüyorum.

​

Eğer bu hissim doğruysa, önümüzdeki bir-iki ay veya en fazla birkaç ay daha sürecek bir ‘mantıksız aşırı ısınma’ döneminde, ABD hisse senedi piyasasında (Güney Kore veya Avrupa değil) endekslerde ve bazı hisse senetlerinde patlayıcı bir kısa vadeli yükseliş yaşanma olasılığı yüksektir.

​

Bu yıl Mart ayından bu yana yavaşlamış olan kripto para piyasasının da benzer bir akımı göstereceğini düşünüyorum. Pazar günü itibariyle küçük kripto paraların da hareketlenmeye başlaması, bunun bir uzantısı değil mi diye düşünüyorum.

​

Ve böyle bir durum yaşanırsa, birçok bireysel yatırımcı ABD hisse senedi piyasasını izleyerek güçlü bir ‘FOMO’ (Özlem Korkusu) yaşayacaktır. Bazıları da geç de olsa katılma olasılığı yüksektir.

Son zamanlarda, ABD ekonomisinin ‘yumuşak iniş’ veya ‘inişsiz iniş’ yapacağı görüşü güçleniyor. ABD ekonomisinin büyük bölümünü destekleyen özel tüketim güçlü ve bu tüketimi destekleyen nakit akışının kaynağı olan gelir durumu da güçlü. Öyle mi...?

​

Aşağıdaki grafikte kırmızı ve mavi çizgiler, Çalışma Bakanlığı'nın açıkladığı aylık tarım dışı istihdam eğilimini göstermektedir. Yaklaşık 20-30 yıllık aylık istihdam eğilimine bakıldığında, iniş çıkışlar olsa da, aylık yaklaşık 200.000 seviyesinin altına düştüğü dönemlerde durgunluk yaşandığı görülmüştür.

​

Aşağıdaki grafikte, geçen Temmuz ayından itibaren bu seviyenin sürekli olarak altında kaldığı görülmektedir. Bu Temmuz ayı istihdam verilerinin açıklandığı Ağustos ayı başında, durgunluk endişeleri birden yükselerek, Yen taşıma işlemlerinin tasfiyesiyle birlikte piyasayı sarstı.

​

Ancak daha sonra da, 200.000'in altında kalma eğilimi sürse de, ‘tek seferlik kasırga nedeniyle’, ‘liman işçileri grevi nedeniyle’ veya ‘Boeing grevi nedeniyle’ gibi geçici etkilerin sürekli olarak bahane edildiği görüldü.

​

Ancak daha sonra gelen verileri incelediğimizde, ‘geçici değilmiş’... gibi bir sonuç çıkarsa? Geçmişe bakıldığında, ‘bu nedenle Fed, Eylül ayında 50 baz puanlık büyük bir faiz indirimine ek olarak, Kasım ayında da sessizce oy birliğiyle faiz indirimine devam etmiş’... gibi bir sonuç çıkarsa, yani.

Şu anda piyasa, ‘Bu sefer farklı.’ (Bu sefer yumuşak iniş olacak) ve ‘kasırga nedeniyle vs. geçici olumsuzluklar’ koşuluyla bu yılın ikinci yarısını geçiriyor.

​

Aşağıdaki grafik, 1970'lerden Koronavirüs pandemisi öncesine kadar Çalışma Bakanlığı'nın işsizlik oranını ve haftalık işsizlik maaşı başvuru sayılarının (yeni, sürekli) 4 haftalık hareketli ortalamasını birlikte göstermektedir.

​

Geçmiş örneklerde, ‘işsizlik oranının ne zaman aniden yükseldiği’ önemlidir, geçmişte genellikle dibi bulduktan sonra biraz yükseldiğinde (Şampanya Yasası gibi) hemen yükselir ve durgunluğa yol açardı, ancak bu sefer dibi buldu, ancak yükselecekmiş gibi yaptıktan sonra biraz farklı bir şekilde durdu.

​

Ve aşağıdaki geçmiş grafiğe baktığımızda, işsizlik maaşı başvurularının işsizlik oranıyla neredeyse aynı anda veya sıklıkla biraz daha önce yükselmeye başladığı eğilimleri görülüyor.

Yukarıdaki grafikteki dönemde görülen en düşük işsizlik oranı, 2000 yılındaki yaklaşık %4'tü.

​

Koronavirüs salgınının hemen ardından, bu sefer teorik olarak işsizlik olmadığı seviyeye kadar düştüğü söyleniyor. Aşağıda yaklaşık %3,4'e kadar düştüğü görülüyor. Ve geçen yıl Temmuz ayında %4,3'ü gördüğünde, Şampanya Yasası konusu ile birlikte kısa süreliğine sarsıldı.

​

Ve bundan sonraki dönemde, şu ana kadar %4,2 ile %4,3 arasında, tekrar %4,3'ü geçmeyecek şekilde yönetildiği gibi bir hissiyat oluşuyor.

İşsizlik maaşlarında, sürekli işsizlik maaşı, iki hafta veya daha uzun süre işsizlik maaşı başvurusunda bulunanların sayısıdır ve yeni başvurulara göre daha ‘birikimli’ bir kavramdır. Yeni başvuru yapanlar arasında, iş bulma hızla iyileşmeyen ve uzun süre kalanlar (resmi işsizliğe yaklaşanlar) sürekli başvuru sayısı olarak kalır.

​

Bu nedenle, bu grafikte eğilime baktığımızda, yeni işsizlik maaşı başvurularının aniden arttığı dönemler ortaya çıktığında, bunun ardından birikimli olan sürekli başvuru sayısı seviyeyi yükselterek artar, bu seviyeyi korur ve yaklaşık bir süre sonra resmi işsizlik oranı (işsiz sayısı) artma eğilimi gösterir.

​

Ve son birkaç aya baktığımızda, sürekli işsizlik maaşı başvurularında (mavi) küçük bir artış görülüyor.

​

Bu eğilim, yeni işsizlik maaşı başvurularında (yeşil) kısa süre sonra birkaç hafta üst üste büyük bir artış yaşanmaya başlarsa, sürekli başvuru sayısının ve işsiz sayısının tekrar yükseleceği tahminini ortaya koyuyor.

​

Ve bir his olarak işsizlik oranının tekrar %4,3'ün üzerine çıkması durumunda, hemen istikrarlaşmayıp hızla yükseleceği duygusu var.

​

Fed’in gerçekten de sadece düşen PCE fiyat endeksine (enflasyon ölçütü) %2 seviyesine düşmesine bakarak ardışık faiz indirimlerini mi uyguladığını şüpheyle gözlemlemek gerekiyor. (çift görev)

Ve bugün Samsung Electronics hissesinde de oldukça büyük bir düşüş görüldü... Aşağıda aylık grafik bulunmaktadır.

​

Daha önce de gösterdiğim gibi, son dönemde yabancı yatırımcıların sürekli satışları nedeniyle uzun vadeli trend çizgisi belirgin bir şekilde kırıldı. Bunun nedenini düşünelim.

​

Duruma göre yıl sonunu ve yıl başını beklemek gerekebilir, ancak benim düşünceme göre ‘şimdiden itibaren kesinlikle tutmamalıyız’... (Alıp uzun vadeli yatırım olduğunu söylememeliyiz...)

​

Yanlışlıkla uzun bir süre düşük seviyeye kadar düşüp sürüklenebileceğimiz için... kriteri iyi belirleyip dikkatli olmak daha iyi olur. ABD hisse senetleri için uzun vadeli yukarı yönlü eğilimde olan ABD kaldıraçlı endeks ETF'sini düşüncesizce tutmak gibi şeyler de.

​

Bunun ABD hisseleri, Güney Kore hisseleri veya Seul'deki daireler olup olmadığı... artık hepsi için geçerlidir. Sadece gelecekteki piyasa risklerine dikkat çekmek amacıyla kişisel düşüncelerimdir, bu yüzden kararlar herkese aittir...