Nếu Fed chỉ ủng hộ các chỉ số kinh tế khả quan trong bối cảnh bất bình đẳng gia tăng, điều này có thể dẫn đến suy thoái sâu hơn trong lần tiếp theo (1/2)

Nếu như năm ngoái, các chỉ số kinh tế của Mỹ quá mạnh mẽ, đồng thời lạm phát cao thể hiện qua tỷ lệ tăng giá khiến các nhà kinh tế học lo ngại nhất, thì bước sang năm nay, mặc dù người ta vẫn nói Mỹ là nền kinh tế mạnh, nhưng một số chỉ số lại cho thấy xu hướng yếu đi, và lo ngại về suy thoái thỉnh thoảng xuất hiện, điều này có vẻ hơi khác.

​

Trong số các chỉ số kinh tế của Mỹ được công bố, một số chỉ số lại liên tục mạnh mẽ như xương rồng, trong khi một số khác lại cho thấy dấu hiệu sắp rơi vào suy thoái, khiến thị trường biến động. Hãy cùng xem xét một vài biểu đồ về xu hướng của các chỉ số kinh tế chính và suy nghĩ một chút.

​

Dưới đây là biểu đồ thể hiện xu hướng của GDP thực tế, phản ánh quy mô tổng thể của nền kinh tế Mỹ. Đây là một chỉ số tiêu biểu, nhưng do đây là chỉ số theo quý nên được công bố muộn hơn so với thời điểm hiện tại, vì vậy ảnh hưởng của nó đến thị trường thấp hơn so với các chỉ số hàng tháng. Đường nét đứt thể hiện xu hướng tăng trưởng so với cùng kỳ năm trước (YoY%, trục dọc bên phải).

Nhìn vào xu hướng GDP thực tế này, ta thấy rằng sau khi giảm mạnh trong thời kỳ đại dịch Covid-19, nhờ các biện pháp hỗ trợ quy mô lớn của chính phủ liên bang và Cục Dự trữ Liên bang (Fed), nền kinh tế đã phục hồi và từ cuối năm 2021, đã trở lại xu hướng tăng trưởng trước đại dịch và duy trì ở mức độ đó cho đến nay.

​

Việc duy trì đúng xu hướng trước đại dịch cho thấy chính quyền Biden có vẻ như cố tình, thậm chí chấp nhận rủi ro nhất định để giữ vững xu hướng này.

Nếu cố tình duy trì xu hướng tăng trưởng GDP thực tế trước đây, chắc chắn sẽ có sự hy sinh ở những khía cạnh khác. Dưới đây là biểu đồ tóm tắt tỷ lệ chi tiêu của chính phủ (liên bang và tiểu bang) so với GDP danh nghĩa, và tỷ lệ tăng nợ công hàng quý so với GDP.

​

Tỷ lệ chi tiêu của chính phủ so với tổng GDP cho thấy tỷ lệ này được duy trì ở mức khoảng 35%, ngoại trừ giai đoạn hỗ trợ quy mô lớn ngay sau đại dịch Covid-19 kể từ giữa những năm 2010.

​

Và tỷ lệ chi tiêu hàng quý ở phía dưới cho thấy rằng sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008, mức tăng nợ công hàng quý cao hơn so với trước đây, và mức này vẫn được duy trì kể cả sau đại dịch Covid-19. Có lẽ việc duy trì quy mô chi tiêu này nhờ tăng nợ công chính là lý do chính giải thích tại sao GDP thực tế vẫn duy trì được xu hướng tăng trưởng.

Mặt khác, dưới đây là biểu đồ về xu hướng của hai chỉ số tiêu biểu liên quan đến tiêu dùng của Mỹ, đó là chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) và bán lẻ, được điều chỉnh theo lạm phát.

​

Nếu nhìn vào xu hướng YoY gần đây, PCE đang hội tụ về mức tăng trưởng như trước đại dịch Covid-19 và cho thấy xu hướng ổn định, trong khi đó, bán lẻ mặc dù ở mức cao kỷ lục, nhưng xét về tốc độ tăng trưởng thì đang trì trệ và có dấu hiệu chậm lại.

Tuy nhiên, nếu nhìn vào các biểu đồ này trên cơ sở kéo dài xu hướng tăng trưởng từ trước đại dịch Covid-19, thì chúng ta sẽ thấy một bức tranh khác.

​

Nhìn vào các biểu đồ dưới đây, nếu kéo dài đường xu hướng tăng trưởng của chi tiêu tiêu dùng cá nhân hay bán lẻ từ trước đại dịch Covid-19, thì kết quả tại thời điểm hiện tại sẽ cho thấy mức độ tương tự nhau. Tuy nhiên, riêng bán lẻ lại tăng đột biến vào khoảng năm 2021 trong thời kỳ phục hồi tiêu dùng mạnh mẽ, cao hơn so với chi tiêu tiêu dùng cá nhân. Điều này có vẻ như do sự phản ánh quá mức hoặc do một số phần được phản ánh trước, dẫn đến xu hướng trì trệ kéo dài trong một thời gian dài.

Và dưới đây là các chỉ số liên quan đến việc làm.

​

Đầu tiên, biểu đồ dưới đây cho thấy xu hướng việc làm phi nông nghiệp dựa trên khảo sát doanh nghiệp (khảo sát bảng lương). Sau đại dịch Covid-19, việc làm đã phục hồi mạnh mẽ và gần như bắt kịp tốc độ tăng trưởng trước đại dịch. Hiện tại, tốc độ tăng trưởng hàng năm gần đạt mức như trước đại dịch. Tuy nhiên, nếu xét đến việc lãi suất cao vẫn được duy trì, thì đây vẫn là một xu hướng mạnh mẽ.

​

Một số lý do được chỉ ra để giải thích tại sao chỉ số này, chỉ số thường được dùng làm tiêu đề chính trong các chỉ số việc làm, lại liên tục tăng mạnh, đó là do tác động của việc nhập cư bất hợp pháp và việc một người làm nhiều việc (làm thêm) được tính nhiều lần, dẫn đến việc đánh giá cao hơn so với thực tế. Chúng ta cần phải xem xét những điểm này.

Và dưới đây là một chỉ số khác phản ánh tình hình việc làm tại Mỹ, được thu thập từ khảo sát hộ gia đình. Về độ chính xác, bảng lương đáng tin cậy hơn, vì vậy dữ liệu này không được sử dụng làm tiêu đề chính về việc làm và cũng không thường xuyên được đề cập đến.

​

Mặc dù tác động của người nhập cư bất hợp pháp không phải lúc nào cũng lớn như trong vài năm gần đây, nhưng do nhập cư vẫn liên tục diễn ra, và hiện nay có khá nhiều người làm nhiều việc, nên nhìn chung, tỷ lệ tăng trưởng hàng năm thường thấp hơn so với kết quả khảo sát doanh nghiệp dựa trên bảng lương. Biểu đồ dưới đây cũng cho thấy xu hướng chậm lại trong năm gần đây.

Chỉ số tỷ lệ thất nghiệp, cũng được thu thập từ cùng một cuộc khảo sát, cũng không giảm nữa mà đang có xu hướng tăng nhẹ từ đáy. Điều này đã gây ra sự nhạy cảm trên thị trường vào khoảng tháng 7 và 8 vừa qua, với vấn đề về "luật lệ của nhà vua".

Mặt khác, dưới đây là biểu đồ thể hiện tỷ lệ những người làm nhiều việc (làm thêm) trong số những người đang làm việc tại Mỹ.

​

Mặc dù khả năng tăng thêm vẫn còn khá cao, nhưng tỷ lệ này đã trở lại mức như trước đại dịch Covid-19 sau khi giảm mạnh trong thời kỳ đại dịch. Ít nhất là về tác động của việc làm thêm vào việc làm phi nông nghiệp (total nonfarm) thì phần lớn đã được sử dụng hết rồi, dù vẫn còn dư địa.

Và tác động của người nhập cư bất hợp pháp đến việc làm phi nông nghiệp cũng đã giảm đi do chính quyền Biden đã ban hành lệnh hành chính siết chặt quy định về biên giới vào tháng 6 trước cuộc bầu cử, nhưng vẫn còn khả năng điều chỉnh ở một mức độ nào đó.

​

Nội dung bài báo dưới đây về việc chính quyền Biden thắt chặt quy định về người nhập cư bất hợp pháp kể từ tháng 6 cho thấy rằng họ không ngăn chặn hoàn toàn người nhập cư bất hợp pháp mà chỉ "điều chỉnh quy mô" tùy theo tình hình.

​

Việc siết chặt quy định về người nhập cư bất hợp pháp chỉ nhằm kiểm soát ở mức trung bình 1.000 đến 2.500 người/ngày, chứ không phải là cấm hoàn toàn. (Chỉ riêng 1.000 người/ngày cũng đã là 30.000 người/tháng, không phải là con số nhỏ).

​

Có vẻ như lệnh hành chính này không nhằm làm cho tác động của người nhập cư biến mất đột ngột, mà là để duy trì tác động của việc làm mới hàng tháng ở mức khoảng 200.000 người trước khi chính quyền tiếp theo lên nắm quyền.

(Do vấn đề dung lượng tải lên nên sẽ chia thành 2 phần...)